بررسی ارتباط بین پژوهش و عملکرد آموزشی در رشته آموزش زبان انگلیسی در ایران

پیوند میان پژوهش و عملکرد آموزشی همواره یکی از دغدغه های اساسی در رشته آموزش زبان انگلیسی بوده است. این مقوله اخیراً توجه مراکز دانشگاهی ایران و کنشگران آموزش زبان را به خود جلب کرده است. همچنین تلاش‍‍‍هایی در راستای بررسی راهکارههای کاهش شکاف بین مطالعات پژوهشگران و عملکرد آموزشی معلمان زبان انگلیسی صورت گرفته است. در این راستا پژوهش فرارو با هدف ارائه پیشنهاداتی در سه فاز تحقیقاتی به بررسی ابعاد مختلف این مساًله می پردازد. فاز نخست پژوهش حاضر میزان بکارگیری تحقیقات آموزشی، انگیزه ها و موانع پیش روی معلمان را در بکارگیری یافته های پژوهشی، مورد مطالعه قرار می دهد. بدین منظور با بکارگیری روش تحقیقاتی ترکیبی دو مرحله ای، داده های این بخش از طریق انجام مصاحبه و توزیع پرسشنامه در بین معلمان گردآوری شد. نتایج نشان می دهد که میزان بکارگیری یافته های پژوهشی در فرآیند آموزش زبان نسبتاً کم است. تحلیل داده ها گویای آن است که عدم بکارگیری تحقیقات آموزشی، بازه گسترده ای از موانع را در برمی گیرد که شامل «موانع مرتبط با تولید دانش»، «موانع مرتبط با کاربست دانش»، «موانع مرتبط با فقدان ارتباط سازنده بین معلمان و محققان» و «موانع سازمانی و مرتبط با سیاست‍‍‍های آموزشی» می باشد. همچنین انگیزه معلمان در استفاده از یافته های پژوهشی عمدتاً شامل دغدغه های آموزشی و دلایل حرفه ای می باشد. انگیزه های ابزاری و انتظارات سازمانی نیز از جمله دلایلی است که تقویت آنها می-تواند باعث ارتباط بیشتر معلمان با پژوهشهای آموزشی شود. فاز دوم پژوهش پیش رو در چهار بخش متوالی، به بررسی مسائل مرتبط با محققان و تحقیقات انجام شده در ایران می پردازد. بدین منظور نخست 375 مقاله منتشر شده مرتبط با آموزش زبان در ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا دغدغه های پژوهشی محققان این حوزه مشخص شود. سپس اولویتهای پژوهشی معلمان زبان نیز با انجام یک نیازسنجی جامع تعیین شد. در گام سوم، مقایسه ای بین اولویتهای تحقیقاتی معلمان و ترجیحات پژوهشی محققان صورت گرفت. در نهایت دلایل محققان برای پرداختن و یا نپرداختن به اولویتهای پژوهشی معلمان نیز با انجام مصاحبه های کیفی بررسی شد. نتایج بدست آمده از مقایسه انجام شده گویای وجود تقاوتهای گسترده میان اولویتهای تحقیقاتی پژوهشگران و معلمان آموزش زبان است. این تفاوتها در مواردی مانند آزمون سازی و ارزشیابی زبان، تجزیه و تحلیل گفتمان و جنبه های شناختی آموزش زبان که در دهه گذشته بطور گسترده موضوع تحقیقات صورت گرفته بوده اند کاملاً مشهود است؛ چراکه از منظر بسیاری از معلمان این حیطه ها اولویت پژوهشی مهمی بشمار نمی آیند. از طرف دیگر در حالیکه معلمان مقوله هایی مانند تعامل بین معلم و دانش آموز، فعالیتهای کلاسی و مهارتهای گفتاری ـ شنیداری را جزو مهمترین اولویتهای پژوهشی خود می دانند، در تحقیقات گذشته توجه چندانی به این موارد نشده است. همچنین نتایج حاصل از مصاحبه با پژوهشگران نشان می دهد که گستره وسیعی از عوامل اداری، آموزشی و انسانی مانند بروکراسی وقت گیر، عدم حمایت مالی و اختصاص پژوهانه برای انجام پژوهشهای کاربردی، کمبود امکانات پژوهشی و سیاستهای کلان آموزشی در عدم انطباق بین اولویتهای پژوهشی معلمان و محققان موثر می باشد. در فاز سوم، مطالعه حاضر در پی بررسی راهکارهای بوده است که به صورت بالقوه می تواند برای کاهش شکاف بین پژوهش و عملکرد آموزشی بکار گرفته شود. داده های گردآوری شده در این فاز شامل دو بخش می باشد. نخست با گروهی از معلمان پژوهشگر برای ارائه راهکار مشورت صورت گرفت و با استفاده از تکنیک «بحث گروهی متمرکز»، داده های این بخش گردآوری شد. سپس با انجام پژوهشی اکتشافی سیاستها و راهکارهای موجود در سیستم آموزشی کشور کانادا مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش تنها راهکارهایی مورد بررسی قرار گرفت که قابلیت بکارگیری در سیستم آموزشی کنونی ایران را دارند. نتایج حاصل از فاز سوم مطالعه حاضر نشان دادکه چارچوبهای تشویقی که در حال حاضر در سیستم آموزشی و دانشگاهی ایران برای انجام پژوهش بکار گرفته می شود نیازمند بازبینی و اصلاح می باشد. علاوه بر این، تاسیس و ایجاد شبکه های اجتماعی و سازمانی با محوریت توسعه شغلی می تواند به ایجاد هماهنگی بیشتر میان آموزگاران و پژوهشگران منجر شود. در پایان نتایج بدست آمده از بررسی های صورت گرفته در مراحل مختلف این پژوهش مورد بحث قرار گرفت. همچنین راهکارهایی با هدف گسترش ارتباط بین عملکرد و پژوهش در رشته آموزش زبان در ایران ارائه شد.